Έχουμε συνηθίσει στις σύγχρονες κοινωνίες, λόγω του εγωκεντρισμού που μας διακατέχει και των αποστάσεων που δημιουργούνται, κυρίως στις πόλεις, να μιλάμε με έννοιες και όχι με πρόσωπα.
Το ίδιο συμβαίνει και στις μικρότερες κοινωνίες, παρότι όλοι ισχυρίζονται ότι γνωρίζονται καλά μεταξύ τους και, βέβαια, γνωρίζουν τα πάντα. Τουλάχιστον έτσι νομίζουν.
Η τεχνολογική εξέλιξη και η πλήρης επικράτηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συμβάλλει καθοριστικά, με την πανδημία του κορωνοιού να δίνει άλλοθι και να οδηγεί σε περισσότερο ατομισμό, για να μην πω σε απομόνωση.
Παρόλα αυτά ο δημόσιος χώρος λειτουργεί. Το κράτος, ο δήμος, η εκκλησία, τα σχολεία, τα καταστήματα.
Ποιοι και πώς τα λειτουργούν; Ποιοι είμαστε εμείς και πώς συμμετέχουμε;
Θα το απαντήσω απλά και γρήγορα. Οι αιρετοί και οι υπηρεσίες, οι παπάδες κι οι δάσκαλοι, ο καθένας με τη δουλειά που κάνει.
Πώς τα αντιμετωπίζουμε όλα εμείς, είτε ως πομποί, είτε ως δέκτες;
Ακόμα πιο γρήγορη απάντηση. Και στις δυο περιπτώσεις έχουμε μόνο δικαιώματα και καμιά υποχρέωση.
Θα αποφύγω το παράδειγμα της πολιτικής γιατί δεν είναι τέτοια η όρεξή μου πρωί πρωί και θα πω την άποψή μου για κάτι πιο εύπεπτο. Όταν πηγαίνουμε σε ένα κατάστημα, «με τον παρά μας» όπως λέμε, έχουμε το δικαίωμα του πελάτη. Έχουμε όμως και υποχρεώσεις, όπως αυτή του καταναλωτή.
Δεν θα αποφύγω, τελικά, τον πειρασμό. Και στην πολιτική έχουμε τα δικαιώματα του ψηφοφόρου. Αλλά έχουμε και τις υποχρεώσεις του πολίτη.
Και έχουμε υποχρέωση έναντι του εαυτού μας να παρακάμπτουμε την ευκολία του «όλοι ίδιοι είναι».
Όχι δεν είναι όλοι ίδιοι. Και αν ξεκινούν όλοι με τη βάση της καλής προαίρεσης δεν είναι ίδιοι ούτε στις ικανότητες, ούτε στις γνώσεις.
Κυρίως όμως δεν είναι ίδιοι όλοι στο ήθος. Αυτό κάνει τη διαφορά και επί της ουσίας και επί του τύπου.
Πού είμαστε εμείς σε όλο αυτό; Στο πεδίο της διάκρισης όπως λένε οι ειδικοί επιστήμονες. Βάζουν και την ενσυναίσθηση, αλλά τεχνοκρατικά αυτή τη στιγμή δεν μου κάνει.
Διάκριση λοιπόν, που οφείλουμε ενσυνείδητα να εφαρμόζουμε στο πεδίο της ατομικής ευθύνης.
Αφού μας διακατέχει τέτοιος εγωισμός, στα όρια του ναρκισσισμού, οφείλουμε να προτάσσουμε την ατομική ευθύνη ως πολίτες.
Ακόμα πιο πολύ οι δημοσιολογούντες…
Γιάννης Βαθυάς