Το πρωινό είχε τις κωδωνοκρουσίες της εορτής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Και η διαδρομή προς το γραφείο μοίρασμα ευχών.
Οι ευχές των Ελλήνων είναι κάτι πολύ παραπάνω από ένα ξερό «Χρόνια Πολλά». Είναι επαφή, προσέγγιση, επικοινωνία, άνοιγμα καρδιάς.
Σπίτι χωρίς Γιάννη προκοπή δεν κάνει, όπου Γιώργος και μάλαμα και άλλα πολλά, τα οποία μάς αρέσει να χρησιμοποιούμε. Σήμερα έχουν την τιμητική τους ο Κωνσταντίνος, η Κωνσταντίνα, η Ελένη. Μου αρέσουν τα ονόματα όπως είναι, όχι περικομμένα.
Η ονομαστική εορτή, αποτελεί ένα ξεχωριστό στοιχείο της ελληνικής κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Σε αντίθεση με τα γενέθλια, που τιμούν την ημερομηνία γέννησης ενός ατόμου, η ονομαστική εορτή συνδέεται με το όνομα που φέρει και, κατά κανόνα, με κάποιον άγιο ή αγία της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Παρά τη θρησκευτική της προέλευση, η εορτή έχει αποκτήσει και έντονα κοσμικά χαρακτηριστικά, αποτελώντας σημαντική αφορμή κοινωνικής συναναστροφής και έκφρασης αγάπης.
Η ονομαστική εορτή θεωρείται πνευματική γιορτή και συχνά συνοδεύεται από εκκλησιασμό, προσευχή και, συχνά, εξομολόγηση ή θεία κοινωνία. Δεν είναι λίγοι εκείνοι, όλοι μας, που βιώνουν την ημέρα αυτή ως μια ευκαιρία επανασύνδεσης με την πίστη και τη θρησκευτική τους ταυτότητα.
Η επιλογή ονομάτων σε παλαιότερες εποχές είχε συχνά άμεση σύνδεση με την πίστη: τα παιδιά έπαιρναν τα ονόματα παππούδων, το δικό μου όνομα το είχαν και οι δύο παπούδες, γιαγιάδων ή αγίων, προκειμένου να τους προστατεύει ο άγιος ή η αγία που εορτάζεται. Σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας, ιδίως στην περιφέρεια, η συμμετοχή στη θεία λειτουργία την ημέρα της εορτής θεωρείται αυτονόητη, ενώ πολλοί προσκυνούν εικόνες ή επισκέπτονται μοναστήρια που φέρουν το όνομα του αγίου. Στην Άνδρο η εκδήλωση της πίστης κάνει έντονη την παρουσία της.
Παράλληλα με το θρησκευτικό πλαίσιο, η ονομαστική εορτή έχει έντονο κοινωνικό και κοσμικό χαρακτήρα. Στην Ελλάδα, το να ευχηθεί κανείς από κοντά «Χρόνια Πολλά» ή να τηλεφωνήσει σε έναν εορτάζοντα φίλο ή συγγενή είναι σχεδόν υποχρεωτικό κοινωνικό καθήκον. Με την έννοια του θέλω, όχι του πρέπει.
Οι παιδικές αναμνήσεις στις βεγγέρες της Μήλου, συνοδεύοντας τη μητέρα μου είναι έντονες. Ανοιγμένα ψηλοτάβανα σαλόνια, λικέρ και σοκολατάκια αν θυμάμαι καλά μαργαρίτες τα λέγαμε.
Ειδικά στις πόλεις και περισσότερο μετά τον κορωνοιό η συνήθεια έχει πάρει άλλες μορφές με εξόδους, με περιορισμένη επιλογή προσώπων.
Οι παραδόσεις μας, ωστόσο, έχουν τέτοια δύναμη και δυναμική που μπορούν και επικρατούν, παρά την αλλαγή των συνηθειών. Η ημέρα τούτη συνοδεύεται από επισκέψεις στο σπίτι του εορτάζοντα, γλυκά, ποτά και βέβαια τραπεζώματα.
Σε αντίθεση με άλλες χώρες όπου τα γενέθλια είναι το κύριο γεγονός εορτασμού, στην Ελλάδα η ονομαστική εορτή μπορεί να συγκεντρώσει δεκάδες φίλους και συγγενείς. Το άνοιγμα του σπιτιού προς όλους τους γνωστούς, με το κέρασμα και την ευχή, είναι μέρος της ελληνικής φιλοξενίας και κοινωνικής συνοχής.
Οι ονομαστικές εορτές αποτελούν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα όπου η θρησκευτική παράδοση συνυπάρχει αρμονικά με τις κοσμικές πρακτικές. Στη σύγχρονη Ελλάδα, ακόμη και άτομα που δεν έχουν έντονη θρησκευτική πίστη εξακολουθούν να συμμετέχουν στο έθιμο, δείχνοντας πόσο βαθιά ριζωμένη είναι αυτή η πρακτική στην ελληνική κοινωνική κουλτούρα.
Σε μια εποχή όπου η ατομικότητα και η τεχνολογία επανακαθορίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις, οι ονομαστικές εορτές διατηρούν ένα συλλογικό χαρακτήρα, υπενθυμίζοντας την αξία της ανθρώπινης επαφής, της μνήμης και της παράδοσης.
Χρόνια Πολλά.
Γιάννης Βαθυάς