Από τα πράγματα που απολαμβάνω στην Άνδρο είναι τα νόστιμα ντόπια λαχανικά. Προμηθεύτηκα χθες μερικά και το πρωί μου ήρθε όρεξη να φτιάξω ένα μπριάμ με κοτόπουλο. Βγαίνω λοιπόν πρωί πρωί για το κρεοπωλείο, τι ευγενής άνθρωπος και τι εκλεκτά προιόντα πάντα, και να τα λάστιχα να πλύνουν δρόμους και να τα λάστιχα να πλύνουν αυλές.
Εβαλα το φαγητό στον φούρνο, μοσχομύρισε το σπίτι, αλλά δεν έβγαινε από το μυαλό μου η σπατάλη του νερού που αντίκρυσα. Θυμήθηκα συζητήσεις που έχω ακούσει εδώ και στην Αθήνα, κείμενα που έχω διαβάσει κι έψαξα να βρω και κάποια στοιχεία για να έχω μια εικόνα.
Ξέρετε, πολλές φορές εγκλωβισμένοι στον μικρόκοσμό μας παραλείπουμε να δούμε τη μεγάλη εικόνα, ότι δηλαδή η λεγόμενη κλιματική αλλαγή ή κρίση έχει επιφέρει τεράστιες μεταβολές και στην επάρκεια των υδάτων.
Τα στοιχεία λένε ότι, η επιφάνεια της γης καλύπτεται κατά 71% από νερό. Από αυτό μόνο το 2,5% είναι γλυκό νερό, και από αυτό, μόλις το 0,3% είναι προσβάσιμο για ανθρώπινη χρήση. Το υπόλοιπο βρίσκεται παγιδευμένο σε παγετώνες. Αυτή η ποσότητα πρέπει να καλύψει τις ανάγκες σχεδόν 8 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, καθώς και την αγροτική, βιομηχανική και ενεργειακή χρήση σε όλο τον πλανήτη.
Έρχεται και η κλιματική αλλαγή και επιδεινώνει το πρόβλημα. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού ήδη ζει σε περιοχές με δυσκολία στην εξεύρεση υδάτινων πόρων, ενώ μέχρι το 2030 αναμένεται ότι, η παγκόσμια ζήτηση για νερό θα ξεπεράσει τη διαθεσιμότητα κατά 40%.
Τα ίδια στοιχεία λένε ότι, στην Ευρώπη, η Μεσόγειος θεωρείται μία από τις πιο ευάλωτες περιοχές στην κλιματική αλλαγή. Ήδη η Ελλάδα αντιμετωπίζει φαινόμενα όπως η μείωση των βροχοπτώσεων. Στην Αθήνα, η μέση ετήσια βροχόπτωση έχει μειωθεί κατά 20% σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Παράλληλα, η κατανάλωση νερού ανά άτομο παραμένει υψηλή. Ένας κάτοικος ευρωπαϊκής πόλης χρησιμοποιεί κατά μέσο όρο 150 λίτρα την ημέρα, από τα οποία σχεδόν το 30% σπαταλιέται σε μη αναγκαίες χρήσεις.
Στον πλανήτη, 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό, ενώ περισσότερα από 4 δισεκατομμύρια άτομα βιώνουν σοβαρή έλλειψη νερού τουλάχιστον έναν μήνα τον χρόνο. Αυτοί οι αριθμοί αναμένεται να αυξηθούν ραγδαία.
Η σπατάλη του νερού, είτε στο σπίτι είτε στη βιομηχανία και τη γεωργία, συμβάλλει στην επιδείνωση του προβλήματος. Κάθε σταγόνα που χάνεται χωρίς λόγο είναι μια χαμένη ευκαιρία για την επιβίωση ανθρώπων, οικοσυστημάτων και της γεωργικής παραγωγής. Για παράδειγμα, στη γεωργία χρησιμοποιείται περίπου το 70% του συνολικού νερού που αντλείται παγκοσμίως, ενώ μεγάλο ποσοστό χάνεται λόγω μη αποδοτικών συστημάτων άρδευσης.
Η λύση βρίσκεται στην ατομική αλλά και συλλογική ευθύνη. Η εξοικονόμηση νερού δεν απαιτεί μεγάλες θυσίες: μικρές πράξεις, όπως το κλείσιμο της βρύσης όταν δεν τη χρειαζόμαστε, η επιδιόρθωση διαρροών, η χρήση νερού βροχής για πότισμα, και η κατανάλωση προϊόντων με χαμηλό υδατικό αποτύπωμα, μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά.
Θεωρώ απαραίτητο να διευκρινίσω ότι, τούτο το κείμενο δεν έχει πολιτικό χαρακτήρα με τη στενή έννοια του όρου ή του τόπου. Έχω παρακολουθήσει από τον Νοέμβριο όλες τις σχετικές συζητήσεις που αφορούν την Άνδρο. Αφαλατώσεις, γεωτρήσεις, φράγματα, έχω πάει σε κορυφές με «κρυμμένα» νερά. Λύσεις προφανώς υπάρχουν και δίδονται και θα δοθούν.
Κίνητρο του κειμένου είναι η επιθυμία μου να τονίσω ότι, σε έναν κόσμο που αλλάζει, το νερό δεν είναι δεδομένο. Αν δεν το προστατεύσουμε τώρα, αύριο ίσως να μην υπάρχει αρκετό ούτε για τις βασικές μας ανάγκες. Η ατομική ευθύνη μας είναι μεγάλη. Η εξοικονόμηση νερού είναι προστασία της ίδιας της ζωής μας.
Γιάννης Βαθυάς