Το καλοκαίρι, όλη η χώρα, η Αθήνα αλλά κυρίως τα νησιά μας αποτελούν πόλο έλξης για εκατομμύρια επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Οι μοναδικές παραλίες, η πολιτιστική κληρονομιά, το πολύ καλό φαγητό, οι ίδιοι οι κάτοικοι και η φιλοξενία τους αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της εμπειρίας.
Ωστόσο, πίσω από την καρτ-ποστάλ εικόνα, υπάρχει μια πραγματικότητα που απαιτεί προσοχή. Αυτή είναι η ισορροπία ανάμεσα στις ανάγκες των μόνιμων κατοίκων, των επαγγελματιών του τουρισμού και των επισκεπτών. Το ζητούμενο είναι ένας αμφίδρομος σεβασμός, χωρίς τον οποίο το καλοκαιρινό όνειρο εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη.
Τούτο το κείμενο γράφεται με αφορμή μια πρωινή συζήτηση, εδώ στην Άνδρο. Την ίδια συζήτηση έχω ακούσει πολλά χρόνια πριν και στη Μήλο. Είμαι σίγουρος ότι όλοι με κάποιο τρόπο έχετε συμμετάσχει σε μια τέτοια συζήτηση.
Τα νησιά, λοιπόν, δεν είναι απλώς τουριστικοί προορισμοί. Είναι ζωντανές κοινωνίες, με μόνιμους κατοίκους που έχουν τις καθημερινές τους ανάγκες, τα προβλήματά τους και τον τρόπο ζωής τους. Από την άλλη, οι επισκέπτες έρχονται για να ξεκουραστούν, να διασκεδάσουν και να γνωρίσουν κάτι διαφορετικό από τη ρουτίνα τους. Αν αυτό το τρίγωνο, κάτοικοι, επαγγελματίες, τουρίστες, δεν λειτουργήσει με αμοιβαίο σεβασμό, οι εντάσεις είναι αναπόφευκτες.
Ο σεβασμός δεν είναι μονόδρομος. Δεν αρκεί να ζητάμε μόνο από τους τουρίστες να φέρονται σωστά. Το ίδιο ισχύει για τους μόνιμους κατοίκους και τους επαγγελματίες. Ο καθένας έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Οι τουρίστες πρέπει να κατανοούν ότι επισκέπτονται τόπους με ιστορία, ήθη και περιορισμένους πόρους. Αυτό σημαίνει αποφυγή υπερβολικής φασαρίας, σεβασμός στους δημόσιους χώρους, μέτρο στην κατανάλωση νερού και ενέργειας, καθώς και προσαρμογή σε τοπικούς κανόνες.
Από την άλλη πλευρά, οι κάτοικοι και οι επαγγελματίες οφείλουν να δείχνουν κατανόηση και φιλοξενία. Η τουριστική περίοδος είναι σύντομη αλλά ζωτικής σημασίας για την οικονομία τους αλλά και για το ΑΕΠ της χώρας. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί υπερβολικές χρεώσεις, κακή εξυπηρέτηση ή αντιμετώπιση των τουριστών σαν «πορτοφόλια». Ο επαγγελματισμός, η διαφάνεια και η καλή διάθεση είναι το κλειδί για να φύγει ο επισκέπτης με θετική εμπειρία και να επιστρέψει.
Παράλληλα, οι μόνιμοι κάτοικοι πρέπει να θυμούνται ότι ο τουρισμός δεν είναι εισβολή, αλλά ευκαιρία. Όπως οι επισκέπτες οφείλουν να σεβαστούν την καθημερινότητα των ντόπιων, έτσι και οι ντόπιοι χρειάζεται να δείχνουν υπομονή απέναντι στις ιδιαιτερότητες των ξένων πολιτισμών και συνηθειών.
Η εμπειρία δείχνει ότι όταν υπάρχει αλληλοσεβασμός, όλοι κερδίζουν. Ο επισκέπτης απολαμβάνει αυθεντική φιλοξενία και ξεχωριστές στιγμές, ο κάτοικος διατηρεί την ποιότητα ζωής του και ο επαγγελματίας ενισχύει την επιχείρησή του με πελάτες που επιστρέφουν. Η ισορροπία αυτή δεν είναι πολυτέλεια, είναι αναγκαιότητα για τη βιωσιμότητα του ελληνικού τουρισμού.
Στο τέλος της ημέρας, η επιτυχία του καλοκαιρινού τουρισμού στα νησιά δεν κρίνεται μόνο από τον αριθμό των αφίξεων, αλλά από την ποιότητα των σχέσεων που δημιουργούνται. Και αυτή η ποιότητα έχει έναν θεμέλιο λίθο, τον αμφίδρομο σεβασμό.
Γιάννης Βαθυάς