Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας και ο Δήμαρχος Άνδρου, Θεοδόσης Ι. Σουσούδης, τέλεσαν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του ευεργέτη Αλέξανδρου Γουλανδρή, στην Πλατεία Γηροκομείου στη Χώρα της Άνδρου. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν η βουλευτής, Κατερίνα Μονογιού, η Έπαρχος Άνδρου, Άννα Βρεττού, η ηγεσία των αρχών του νησιού, μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου και των δύο παρατάξεων, μέλη της οικογένειας Γουλανδρή και πλήθος κόσμου. Ο ηγούμενος της Μονής Παναχράντου π. Ευδόκιμος τέλεσε τρισάγιο στην αρχή της εκδήλωσης μαζί με ιερείς του νησιού και δεν παρέλειψε να αναφερθεί εκτενώς στην ευεργεσία του Αλέξανδρου Γουλανδρή προς το Μοναστήρι. Μετά το πέρας της εκδήλωσης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Δήμαρχος Άνδρου επισκέφθηκαν το Εμπειρίκειο Γηροκομείο. Την εκδήλωση προλόγισε η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Αθηνά Τσατσομοίρου, ενώ ο Μουσικός Σύλλογος Άνδρου πρόσφερε τις μελωδίες του.
Ακολουθεί ο χαιρετισμός του Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Κωνσταντίνου Τασούλα:
«Σήμερα η Άνδρος αποκτά ένα νέο επίθετο, την ξέραμε ως Υδρούσα, σήμερα είναι και ευγνωμονούσα. Και μην υποτιμάτε καθόλου τη δύναμη της ευγνωμοσύνης. Η ευγνωμοσύνη είναι από τα ευγενέστερα ανθρώπινα συναισθήματα και από τα δυσκολότερα. Γι’ αυτό και έχει αξία. Και για να καταλάβετε την αξία της ευγνωμοσύνης και της αναγνωρίσεως, δεν έχετε παρά να αναλογιστείτε την απαξία της αχαριστίας και της παραγνώρισης.
Είστε λοιπόν άξιοι συγχαρητηρίων, γιατί σήμερα, 8 χρόνια μετά την εκδημία του αείμνηστου Αλέκου Ν. Γουλανδρή, εδώ στην Πλατεία Γηροκομείου, μαζευτήκατε, μαζευτήκαμε, για να τιμήσουμε τη μνήμη ενός δημιουργικού, γενναιόδωρου, διακριτικού και σεμνού ανθρώπου.
«Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, 9 Νοεμβρίου 2016, τεύχος τρίτο, αριθμός φύλου 1.138, Υπουργείο Εξωτερικών: Με Προεδρικό Διάταγμα που εκδόθηκε στην Αθήνα την 4η Νοεμβρίου 2016, κατόπιν προτάσεως του Υπουργού Εξωτερικών κατά τις κείμενες διατάξεις των άρθρων 46 παράγραφος 2 του Συντάγματος και 1 παράγραφος 3 του Νόμου 106/1975 περί των Ταγμάτων Αριστείας απονέμεται ο Ανώτερος Ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικος στον Αλέξανδρο Γεώργιο Γουλανδρή του Νικολάου, Εφοπλιστή. Ο Υπουργός Εξωτερικών».
Το απόγευμα εκείνο του Νοέμβρη του 2017 ο Γενικός Γραμματέας της Προεδρίας της Δημοκρατίας Πρέσβης Γεννηματάς, επέδωσε τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Φοίνικος στον Αλέκο Γουλανδρή στο σπίτι του επί της οδού Βασιλέως Γεωργίου Β’ παρουσία της οικογενείας του και φίλων, ήταν μια μέρα που ο σπουδαίος και σπάνιος αυτός άνθρωπος έδειξε πόσο ευαίσθητος και πόσο ευσυγκίνητος είναι.
Συγκινήθηκε βαθύτατα από την τιμή που του έκανε η ελληνική πολιτεία να αναγνωρίσει όλα αυτά που με παραστατικό τρόπο ο Δήμαρχος Άνδρου προηγουμένως περιέγραψε. Να αναγνωρίσει η ελληνική πολιτεία, το ελληνικό κράτος, τη δική του προσφορά, την οποία και επιβράβευσε με ένα παράσημο μεγάλης αξίας.
Σήμερα κυρίες και κύριοι θα κάνουμε τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Αλέκου Γουλανδρή, ενός βέρου Ανδριώτη και από μητέρα και από πατέρα. Και η οικογένεια Γουλανδρή και η οικογένεια Κονδύλη είναι Ανδριώτες. Τα αποκαλυπτήρια της προτομής, ωστόσο, δεν θα μας επιτρέψουν ποτέ λόγω της βαθιάς του σεμνότητας να κάνουμε πλήρη αποκαλυπτήρια της προσφοράς του.
Στην πραγματικότητα κανείς δεν ξέρει το σύνολο της προσφοράς και της γενναιοδωρίας του, ήταν τόσο σεμνός, τόσο διακριτικός τόσο συνεσταλμένος στην πραγματοποίηση των χορηγιών του και των δωρεών του που είμαι βέβαιος πως όσα ξέρουμε, όσοι ξέρουμε, αν τα προσθέσουμε είναι ένα μικρό ποσοστό της γενναιοδωρίας και της αθόρυβης προσφοράς την οποίαν έκανε προς άτομα, προς την πατρίδα, προς πολιτιστικούς φορείς προς την Άνδρο, προς τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Eίχα την τύχη νέος να γνωρίσω τον Αλέκο Γουλανδρή μέσω του αειμνήστου Ευαγγέλου Αβέρωφ, όταν στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 η οικογένεια Γουλανδρή προσέφερε στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης και στον ελληνικό στόλο δύο παράκτια περιπολικά τα οποία πήραν και το όνομα «Νικόλαος Γουλανδρής 1» και «Νικόλαος Γουλανδρής 2».
Εν συνεχεία, δεν είχα επαφή μαζί του για πολλά χρόνια και ξανασυνδεθήκαμε τα τελευταία τέσσερα χρόνια της ζωής του, από το 2014 έως το Μάιο του 2017, οπότε και απεβίωσε. Ήμουν τότε Υπουργός Πολιτισμού, εν συνεχεία απλός βουλευτής, και είχα την τύχη να συνδεθώ φιλικά μαζί του τα τελευταία τέσσερα χρόνια της ζωής του, για να καταλάβω πως ό,τι είπε ο Δήμαρχος μόλις προηγουμένως και ακόμη περισσότερο λέξη προς λέξη, γράμμα προς γράμμα, είναι απολύτως αληθινά.
Ήταν ο άνθρωπος ο οποίος αντιλαμβανόταν τη σημασία της οικονομικής ισχύος όχι ως απόλαυση δική του ή της οικογένειάς του, αλλά ως καθήκον απέναντι στην πατρίδα, απέναντι στην γενέτειρα, απέναντι σε όσους είχαν ανάγκη. Δεν τον γοήτευσε η οικονομική δυνατότητα και η ευμάρεια, το ότι ήταν ένας πολύ ευκατάστατος άνθρωπος για τον εαυτό του. Και όλη αυτή η επιχειρηματική του επίδοση, η επιχειρηματική του επιτυχία, πήγε τα εφοπλιστικά πράγματα της οικογένειας σε αυτή την ωραία σκυταλοδρομία των γενεών πολύ πιο μπροστά από το ξεκίνημα του παππού του του Ιωάννη Γουλανδρή, εν συνεχεία του πατέρα του, του Νικολάου, εν συνεχεία του ιδίου και των αδερφών του, σε αυτή τη σκυταλοδρομία εφοπλιστικής επιτυχίας με ελληνόκτητο στόλο, με μέλος της αυτοκρατορικής οικογένειας της Ιαπωνίας, για πρώτη φορά στα χρονικά το 1957 να είναι παρόν στην καθέλκυση ενός από τα μεγαλύτερα πλοία της εποχής που είχε το όνομα, αν δεν κάνω λάθος, Βιολάντα.
Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν αντιλαμβανόταν ταυτόχρονα τη δική του οικονομική επίδοση ως καθήκον και χρέος σιωπηλό και βουβό και διακριτικό και συνεσταλμένο απέναντι κυρίως στην πατρίδα του, στην γενέτειρα, εδώ στην Άνδρο, που είναι η γη δελφύς της ελληνικής ναυτοσύνης και του ελληνικού εφοπλισμού, αλλά και στην ευρύτερη πατρίδα, στην Ελλάδα και στον Ελληνισμό.
Mέγαρο Μουσικής Αθηνών 16 Οκτωβρίου 2016. Φιλαρμονική του Βερολίνου. Μαέστρος Τουγκάν Σοχίεφ, πιάνο Νικολάι Λουγκάνσκι, Σεργκέι Ραχμάνινοφ, το σπουδαίο έργο του Ραχμάνινοφ «Ραψωδία σ’ ένα θέμα του Παγκανίνι», Σεχραζάντ, «Η θάλασσα και το πλοίο του Σεβάχ», «Η διήγηση του Πρίγκιπα Καλαντάρ», «Το πριγκιπόπουλο και η πριγκιποπούλα». Υστερόγραφο στο πρόγραμμα εκείνης της σπουδαίας συναυλίας, και όχι μόνο αυτής της συναυλίας, έγιναν πολλές συναυλίες τα τελευταία χρόνια πριν το θάνατό του με σπουδαίους μαέστρους και σπουδαία μουσικά σύνολα. Φιλαρμονική του Βερολίνου, του Λονδίνου, του Άμστερνταμ, Ιαπωνίας, Φιλαρμονική της Ραδιοφωνίας των Παρισίων με τον Ζούμπιν Μέτα, τον Σοκίεφ, τον Γκάτι, τον δικό μας σπουδαίο Καβάκο, και σε όλα τα προγράμματα αυτών των συναυλιών υπήρχε ένα διακριτικό υστερόγραφο: «Η μετάκληση της ορχήστρας πραγματοποιείται χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία Έλληνα του εξωτερικού, ο οποίος επιθυμεί η δωρεά του να παραμείνει ανώνυμη».
Αυτός ο Έλλην του εξωτερικού ήταν ο συμπατριώτης σας ο Αλέκος Γουλανδρής, ο οποίος φρόντισε για την πολιτιστική αναβάθμιση της χώρας μετακαλώντας με δικά του έξοδα σπουδαία μουσικά σύνολα, όπως σας είπα, τα οποία προκάλεσαν τεράστια αίσθηση στο μουσικόφιλο κοινό της πρωτεύουσας της χώρας. Και απολάμβανε αυτές τις συναυλίες, με ειδική σύνδεση που είχε στο σπίτι του και όταν μετά τη συναυλία η οικογένειά του και μερικές φορές και ο ομιλών, επιστρέφαμε ήταν τόσο χαρούμενος για την επιτυχία της συναυλίας, που θύμιζε αυτός ο άνθρωπος μεγάλης ηλικίας, ένα χαμογελαστό παιδί.
Όπως είπε ο δήμαρχος τον Οκτώβριο του 2017 το τεθωρακισμένο καταδρομικό Αβέρωφ, ο φόβος και ο τρόμος του τουρκικού στόλου στους Βαλκανικούς πολέμους, ο νικητής της Ναυμαχίας της Έλλης και της Λήμνου, το θωρηκτό, το οποίο απέκλεισε τον τουρκικό στόλο στα Δαρδανέλλια, το θωρηκτό το οποίο το 2019 κατέπλευσε στο Βόσπορο και έγινε δεκτό από τον ελληνισμό της Κωνσταντινουπόλεως με φρενίτιδα ενθουσιασμού, αυτό το θωρηκτό ξεκίνησε το δρομολόγιό του, διήνυσε και πάλι μετά από δεκαετίες 270 μίλια και πήγε στη Θεσσαλονίκη μετά από 72 χρόνια. Έμεινε δύο μήνες στη Θεσσαλονίκη το Αβέρωφ, το επισκέφτηκαν 140.000 πολίτες, κυρίως σχολεία από όλη τη Βόρεια Ελλάδα και το 2017 η Lloyd’s List, χάρη σε αυτή την αναβίωσή του χάρη σε αυτό το ξαναγέννημά του το χαρακτήρισε το πλοίο της χρονιάς. Το ξαναγέννημα του Αβέρωφ προκάλεσε πάλι αυτό το παιδικό χαμόγελο στο πρόσωπο του Αλέκου Γουλανδρή, γιατί πίσω από το ξαναγέννημα του Αβέρωφ ήταν και πάλι η διακριτική, η αθόρυβη, η γενναιόδωρη προφορά του. Συνέβαλε στην ανακαίνισή του, ώστε να αντέξει να ρυμουλκηθεί με ταχύτητα δέκα κόμβων και να ταξιδέψει προς τη Θεσσαλονίκη με αφορμή την επέτειο της απελευθερώσεως της πόλεως και την επέτειο του «Όχι», την 28η Οκτωβρίου. Η σωτηρία της Μονής Παναχράντου, η προσφορά του στην προβυζαντινή εκκλησία των Αγίων Σαράντα, η προσφορά του για να συγκροτηθεί ένα τεκμηριωμένο και εμπεριστατωμένο κείμενο για τη νομική υποστήριξη της επιστροφής και της επανενώσεως των γλυπτών του Παρθενώνα, όλες αυτές οι χειρονομίες σιωπηλές, πρακτικά εφαρμόσιμες, του έδιναν μεγάλη χαρά, υπό τον απαράβατο όρο: όσοι ξέραμε την προέλευση αυτής της γενναιοδωρίας, ποτέ να μην την ανακοινώσουμε δημόσια.
Έτσι ήταν ο Αλέκος Γουλανδρής. Άνθρωπος που δικαίωσε την παρουσία του στη ζωή μέσω της σιωπηλής, της ευγενικής, της απερίφραστης προσφοράς. Ένας άνθρωπος, ο οποίος απολάμβανε, τον γοήτευε η προσφορά και δεν τον ενδιέφερε καθόλου η ατομική του προβολή. Ένας άριστος επιχειρηματίας, από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους εφοπλιστές, ένας λαμπρός οικογενειάρχης, ένας άνθρωπος που ανησυχούσε και είχε έγνοια για την πατρίδα του. Θυμάμαι συζητήσεις που κάναμε για το πως πάνε τα πράγματα, πως θα εξελιχθούν τα πράγματα στην Ελλάδα, πως θα μπορέσει η Ελλάδα να βελτιώσει τη ζωή της, να βελτιώσει τη ζωή των κατοίκων της. Ένας άνθρωπος, ο οποίος ήταν σπουδαίος συλλέκτης γιατί απολάμβανε το ωραίο, απολάμβανε την τέχνη και μοίραζε τη ζωή του ανάμεσα στην Αθήνα, στο Πόρτο Χέλι, στην Ελβετία, αλλά το βλέμμα του, η σκέψη του, ο νους του ήταν στραμμένος προς την Άνδρο και προς τις ανάγκες των συνανθρώπων του.
Αυτόν τον άνθρωπο σήμερα θα ξαναδούμε. Και αυτόν τον άνθρωπο σήμερα η απαράμιλλη σμίλη του σπουδαίου γλύπτη και φίλου και συνεργάτη του, Πραξιτέλη Τζανουλίνου τον ξαναφέρνει στον τόπο καταγωγής του, στην Άνδρο για να αντικρίζει για πάντα, εδώ στην Πλατεία Γηροκομείου τους συντοπίτες του, τους συμπατριώτες του και να τους ευγνωμονεί για τη δική τους ευγνωμοσύνη προς το πρόσωπό του.
Έγραψε ο Κωστής Παλαμάς σε ένα ποίημα του, το οποίο έχει τίτλο «Ανέβασμα στο βράχο»: «Κι αν είναι πλήθος τ’ άσκημα, κι αν είναι τ’ άδεια αφέντες, φτάνει μια σκέψη, μια ψυχή, φτάνεις εσύ, εγώ φτάνω, να δώσει νόημα στων πολλών την ύπαρξη ένας φτάνει».
Ο Αλέκος Γουλανδρής ήταν από τους ανθρώπους που έδινε «νόημα στων πολλών την ύπαρξη», στων πολλών φίλων του, στων πολλών συνεργατών του, στα πληρώματά του, στους ανθρώπους που τον γνώριζαν, σε όσους απολάμβαναν τις πλούσιες γενναιόδωρες πολιτιστικές δωρεές του χωρίς να ξέρουν από πού προερχόταν. Ήταν στην πραγματικότητα ένας σεμνός και διακριτικός ηγέτης με τον τρόπο του. Γιατί ηγέτης δεν είναι μόνο αυτός, ο οποίος εμπνέει τις λαοθάλασσες. Ηγέτης στον τομέα του είναι και αυτός, ο οποίος προσφέρει ανιδιοτελώς, σιωπηλά και πολύ γόνιμα. Αυτόν τον άνθρωπο σήμερα θα αντικρύσουμε ξανά, θα τον ξαναθυμηθούμε και θα του απευθύνουμε με ευγνωμοσύνη και αγάπη και φιλία ένα μεγάλο ευχαριστώ, γιατί έδωσε νόημα «στων πολλών την ύπαρξη». Σας ευχαριστώ.
Ο χαιρετισμός του Δημάρχου Άνδρου, Θεοδόση Σουσούδη:
Η Άνδρος τιμά απόψε ένα από τα μεγαλύτερα τέκνα της.
Με δέος και υπερηφάνεια βρισκόμαστε σήμερα εδώ, στην καρδιά της Άνδρου, για να πραγματοποιήσουμε τα αποκαλυπτήρια της προτομής ενός ανθρώπου, που τίμησε όσο λίγοι όχι μόνο το νησί μας, αλλά και την Ελλάδα ολόκληρη, της προτομής του αείμνηστου
Αλέξανδρου Ι. Γουλανδρή.
Η αποψινή στιγμή δεν είναι απλώς μία τελετή μνήμης.
Είναι μια πράξη χρέους και ευγνωμοσύνης.
Χρέους απέναντι σε έναν ευπατρίδη, που λάτρεψε την πατρίδα του την Άνδρο, που συνέδεσε τη ζωή του με την πρόοδο του νησιού μας, αλλά και της πατρίδας.
Ευγνωμοσύνης, γιατί όσα σημαντικά και ανεκτίμητα προσέφερε θα μείνουν ανεξίτηλα στο χρόνο.
Ο Αλέξανδρος Γουλανδρής υπήρξε κορυφαία μορφή της παγκόσμιας ναυτιλίας. Με διορατικότητα, αποφασιστικότητα και αίσθημα ευθύνης ανέδειξε τη ναυτική δύναμη της Ελλάδας και συνέβαλε στο να κατακτήσει η χώρα μας την κορυφαία θέση που κατέχει σήμερα στον παγκόσμιο ναυτιλιακό χάρτη.
Μια προσωπικότητα που μπορούσε τόσο εύκολα να συνομιλεί με βασιλείς και μεγάλα πολιτικά στελέχη, όσο με τα πληρώματά του και τους ναυτικούς της εταιρείας του.
Πέρα από επιτυχημένος εφοπλιστής, ήταν κυρίως ένας Άνθρωπος της προσφοράς.
Η Άνδρος φέρει παντού τα σημάδια της αγάπης του. Από τα μεγάλα έργα υποδομής έως τις μικρότερες παρεμβάσεις, από τις πολιτιστικές και εκπαιδευτικές ενισχύσεις έως τις κοινωνικές πρωτοβουλίες και το φιλανθρωπικό του έργο. Συνέδραμε επίσης σε επισκευές συντήρησης και αποκαταστάσεις εκκλησιών και μοναστηριών του νησιού μας,
χωρίς να επιδιώκει την δημοσιότητα.
Η σφραγίδα του όμως παραμένει ανεξίτηλη.
Ξεχωριστό σύμβολο για το νησί μας, αποτελεί ο φάρος Τουρλίτης, που καταστράφηκε στον Β Παγκόσμιο πόλεμο και τον αναστήλωσε πλήρως το 1994. Μνημείο που αποτελεί παγκόσμια αναγνώριση για την Άνδρο, που φωτίζει τις θάλασσες αλλά και την ψυχή του νησιού μας, έγινε σημείο αναφοράς διεθνές, συνδέοντας για πάντα το όνομα του Αλέξανδρου Γουλανδρή με την Άνδρο.
Η ευεργεσία του, όμως, ξεπέρασε τα στενά όρια του τόπου μας.
Στήριξε τα Ναυπηγεία του Νεωρίου της Σύρου. Αύξησε τους εργαζόμενους από 30 σε 400, με στόχο όχι μόνο επιχειρηματικό, αλλά για συναισθηματικούς λόγους περισσότερο, αφού ήθελε να διασωθεί το ιστορικό ναυπηγείο και να στηρίξει την οικονομία και την απασχόληση στις Κυκλάδες.
Ο αείμνηστος Αλέξανδρος Γουλανδρής υπήρξε μέγας εθνικός ευεργέτης. Εκτός των άλλων, χρηματοδότησε τις προσπάθειες για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και με προσωπική του μέριμνα και γενναία χρηματοδότηση διασώθηκε το θρυλικό θωρηκτό Αβέρωφ, το πλοίο-σύμβολο των θριάμβων του Πολεμικού μας Ναυτικού. Χάρη σε εκείνον, το Αβέρωφ εξακολουθεί να πλέει, να θυμίζει στις νεότερες γενιές τους αγώνες για την ελευθερία και να εμπνέει με το μεγαλείο της ελληνικής ναυτοσύνης.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ, εκείνη την εποχή, το 2017 ως Δήμαρχος, τη συγκίνηση που ένιωσα, που νιώσαμε όλοι οι Ανδριώτες, όταν το Αβέρωφ παρέπλεε τις ακτές της Άνδρου, με το κύμα της ιστορίας να αγγίζει το νησί μας.
Κυρίες και κύριοι,
Ο Αλέξανδρος Γουλανδρής έφυγε πριν λίγα χρόνια από κοντά μας, λίγο μετά την απώλεια της αγαπημένης του συζύγου, Μαριέττας. Έφυγε περιτριγυρισμένος από τα παιδιά και τα εγγόνια του, αφήνοντας πίσω του όχι μόνο μια λαμπρή οικογενειακή παράδοση, αλλά και μια παρακαταθήκη ευεργεσιών και ήθους.
Για την Άνδρο, θα είναι πάντα ο «Μεγαλέξανδρος» της.
Εξοχώτατε Κύριε Πρόεδρε,
Η τιμή που μας κάνετε με την παρουσία σας επισφραγίζει το σεβασμό που τρέφει η Πολιτεία για εκείνους που με το έργο τους κράτησαν ψηλά τη σημαία της Ελλάδας.
Αγαπητές φίλες και φίλοι,
Από σήμερα, η προτομή του Αλέξανδρου Γουλανδρή θα στέκει αγέρωχη, θυμίζοντάς μας το μέγεθος της προσφοράς του.
Θα είναι ο φάρος, όπως ο Τουρλίτης, που θα καθοδηγεί τις νέες γενιές στον δρόμο της ευθύνης, της δημιουργίας και της ανιδιοτελούς αγάπης για την πατρίδα.
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΝΔΡΟΥ