Ο άνθρωπος, ως κοινωνικό ον, αναζητά διαρκώς ταυτότητα, αναγνώριση και ένταξη σε ομάδες. Από την αρχαιότητα έως σήμερα, το «εμείς» και το «οι άλλοι» αποτέλεσαν θεμέλιο λίθο για την αίσθηση ασφάλειας, συνοχής αλλά και υπεροχής. Όμως, αυτό το δίπολο συχνά οδηγεί σε μια σκοτεινή εκδοχή της ανθρώπινης ψυχής: το μίσος. Για να είμαι εθνικά, κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, θρησκευτικά, αθλητικά, επαγγελματικά, παραταξιακά, και άλλα πολλά υπερήφανος πρέπει να μισώ. Αν δεν μισώ, πώς θα ξεχωρίσω; Πώς θα αποδείξω ότι εγώ είμαι ο σωστός και όλοι οι άλλοι λάθος; Το μίσος είναι σαν τον ελληνικό καφέ: πικρό, αλλά απαραίτητο για να ξεκινήσει η μέρα.
Οι «θάλασσες επιτυχιών» του μίσους
• Σκοτώνουμε τον αδερφό μας για μια κληρονομιά δύο ελιές και ένα χωράφι με αγκάθια.
• Κρατάμε βεντέτες για τρεις γενιές, λες και το οικογενειακό δέντρο πρέπει να έχει κλαδιά… και τάφους.
• Χωρίζουμε τα καφενεία: «εκείνοι οι προδότες» από τη μία, «εμείς οι σωστοί» από την άλλη. Άντε να μπει κανείς σε λάθος πόρτα – τον καταδικάζουν σε ισόβια με φραπέ χωρίς καλαμάκι.
• Και φυσικά, στα γήπεδα: αν η ομάδα μου χάσει, πρέπει να σπάσω μισή πόλη, γιατί αλλιώς πώς θα αποδείξω πόσο την αγαπώ;
Τα μεγάλα αφεντικά
Εφημερίδες, κανάλια, διαφημιστές, πολιτικοί: όλοι ξέρουν πως αν δεν μισείς, δεν αγοράζεις. Σου φτιάχνουν εχθρούς όπως το φαστ-φουντ φτιάχνει χάμπουργκερ: γρήγορα, φθηνά και σερβιρισμένα με λίγο φόβο απ’ το ψυγείο. Γιατί η αγάπη δεν πουλάει, ενώ το μίσος φέρνει «νούμερα».
Η περηφάνεια του μίσους
Τι πιο τιμητικό από το να είσαι περήφανος επειδή κατέστρεψες; Ο Έλληνας μπορεί να μισήσει και τον καθρέφτη του, αν δει ότι δεν του χαμογελάει αρκετά. Το μίσος μάς κάνει να νιώθουμε δυνατοί, ενώ στην πραγματικότητα μάς αφήνει πιο αδύναμους κι από φραπέ χωρίς καφεΐνη.
Η άλλη επιλογή
Βέβαια, υπάρχει κι ένας δρόμος πιο δύσκολος, πιο βαρετός, αλλά απείρως πιο υγιής: η κοινωνικότητα, η αλληλεγγύη, η ευγενής άμιλλα. Να υπερασπιστώ την κοινότητά μου χωρίς να καταστρέψω τον άλλον. Να χτίσω, αντί να γκρεμίσω. Να καθίσω σε όποιο καφενείο θέλω χωρίς να μετράνε πόσα ζάρια έφερα στο τάβλι.
Συμπέρασμα
Γιατί να μισήσω;
• Για να νιώθω περήφανος πάνω σε ερείπια;
• Για να δώσω υλικό στις ειδήσεις των 8;
• Για να είμαι το πιόνι σε μια σκακιέρα που άλλοι κουνάνε τα κομμάτια;
Ίσως τελικά το πιο επαναστατικό πράγμα να είναι να μην μισήσεις καθόλου. Να πεις «όχι» στο εύκολο πάθος και «ναι» στο δύσκολο μοίρασμα. Και τότε, ίσως, να είμαστε πραγματικά υπερήφανοι – όχι επειδή μισούμε, αλλά επειδή αγαπάμε κόντρα στη μόδα του μίσους.
Γιώργος Δ. Καλλιβρούσης