Κάθε κοινωνία, μικρή ή μεγάλη, διατηρεί την υγεία και τη ζωντάνια της μέσα από τα κύτταρά της, εκείνες τις μικρές αλλά σπουδαίες συλλογικές προσπάθειες που κρατούν δεμένες τις ανθρώπινες σχέσεις, τη μνήμη και την ταυτότητα ενός τόπου. Ένα από αυτά τα κύτταρα είναι και οι τοπικοί σύλλογοι, που αποτελούν εδώ και δεκαετίες το πιο ζεστό σημείο συνάντησης της κοινότητας. Εκεί όπου οι κάτοικοι, νέοι και παλιοί, ντόπιοι και φίλοι, ενώνουν τη φωνή και τη δράση τους με μία κοινή παράμετρο, την αγάπη για τον τόπο τους.
Στην Άνδρο, αυτό το φαινόμενο έχει μια εντυπωσιακή μορφή. Κάθε χωριό έχει τον δικό του σύλλογο. Πολιτιστικοί, περιβαλλοντικοί, αθλητικοί, εθελοντικοί συνθέτουν ένα σπάνιο σύνολο. Και ο πιο καλοπροαίρετος και φιλότιμος δυσκολεύεται να παρακολουθήσει την πληθώρα των εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται σε όλο το νησί. Θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις φωτογραφίας, μουσικές βραδιές, γιορτές παραδοσιακών προϊόντων, εθελοντικοί καθαρισμοί, ομιλίες, δράσεις για τα παιδιά. Είναι συγκινητικό να βλέπει κανείς πως, σε ένα νησί, όλο τον χρόνο, η κοινωνική ζωή ανθίζει χάρη στην πρωτοβουλία και τον εθελοντισμό των κατοίκων.
Αυτό ακριβώς είναι το πνεύμα που αποπνέει και η ανάρτηση του φίλου Νίκου Ντόγια και αφορά τον Πολιτιστικό Σύλλογο Μεσαριάς–Κουμανής και αποτέλεσε την αφορμή αυτού του σημειώματος. Με τη λήξη της θητείας του Διοικητικού Συμβουλίου, το κάλεσμα προς όλους τους συγχωριανούς και φίλους να συμμετάσχουν στις εκλογές δεν είναι μια τυπική διαδικασία. Είναι μια ανοιχτή πρόσκληση για συνέχεια, για ανανέωση, για συμμετοχή. Γιατί κάθε φορά που κάποιος σηκώνει το χέρι του να βοηθήσει, να προτείνει, να προσφέρει χρόνο ή ιδέες, ένα ακόμη κύτταρο του κοινωνικού οργανισμού ζωντανεύει.
Η αξία της συμμετοχής δεν μετριέται μόνο με αριθμούς ψηφοδελτίων ή παρουσιών στις συνελεύσεις. Μετριέται με το χαμόγελο του παιδιού που θα παίξει σε μια παράσταση, με τη συγκίνηση του ηλικιωμένου που θα ξαναδεί να αναβιώνει ένα παλιό έθιμο, με την υπερηφάνεια των κατοίκων όταν το χωριό τους γίνεται σημείο αναφοράς στο νησί. Μετριέται με εκείνη την αίσθηση ότι όλοι μαζί μπορούμε να φτιάξουμε κάτι όμορφο, κάτι που να ξεπερνά το άτομο και να αγγίζει το συλλογικό.
Η συμμετοχή, όμως, δεν είναι πάντα εύκολη. Ζούμε σε εποχές όπου οι ρυθμοί της καθημερινότητας και οι υποχρεώσεις συχνά μας απομακρύνουν από τη συλλογική ζωή. Κι όμως, εκεί βρίσκεται η πρόκληση και το νόημα. Να βρίσκουμε χρόνο και διάθεση να γίνουμε ενεργό μέρος της κοινότητας. Να μην είμαστε απλώς θεατές, αλλά συμμέτοχοι. Να μην λέμε κάποιος άλλος θα το κάνει, αλλά θα το κάνουμε μαζί. Αυτό είναι το πραγματικό περιεχόμενο του πολιτισμού, όχι μόνο οι εκδηλώσεις, αλλά το ήθος της συμμετοχής, της συνεργασίας, της ευθύνης.
Η Άνδρος έχει δείξει επανειλημμένα ότι ξέρει να στηρίζει τους συλλόγους της. Από τη Χώρα μέχρι το Κόρθι, το Μπατσί, το Γαύριο ως τα μικρά ορεινά χωριά, οι τοπικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι είναι οι ζωντανοί πυρήνες που κρατούν το νησί σε εγρήγορση. Αυτό είναι ίσως το πιο όμορφο «πρόβλημα» που μπορεί να έχει μια κοινωνία. Να παράγει περισσότερη πολιτιστική ζωή απ’ όση προλαβαίνει να καταναλώσει!
Από αυτή την πληθώρα δράσεων ξεπηδά και κάτι ακόμη πιο ουσιαστικό, η διαρκής βελτίωση του επιπέδου ζωής. Όχι μόνο σε υλικούς όρους, αλλά κυρίως σε πνευματικούς και κοινωνικούς. Όταν οι άνθρωποι συναντιούνται, μοιράζονται, συνεργάζονται, τότε ο τόπος αποκτά ποιότητα, συνοχή, ψυχή. Ο πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια, είναι προϋπόθεση για μια κοινωνία που σέβεται τον εαυτό της. Κι αν στα μεγάλα αστικά κέντρα η συμμετοχή φθίνει, στα νησιά σαν την Άνδρο, η συλλογικότητα παραμένει θεμέλιο της ζωής.
Ας το θυμόμαστε, λοιπόν, κάθε φορά που ακούμε για εκλογές ενός συλλόγου ή μια πρόσκληση για συμμετοχή σε δράση, δεν είναι των άλλων. Είναι δική μας υπόθεση. Ο καθένας μας είναι ένα κύτταρο που, αν λειτουργήσει με αγάπη και συνείδηση, μπορεί να δώσει ζωή σε ολόκληρο τον οργανισμό. Η παρουσία μας, η ψήφος μας, η ιδέα μας, η προσφορά μας, όσο μικρή κι αν φαίνεται , είναι οξυγόνο για τον τόπο μας.
Στη Μεσαριά, όπως και σε κάθε χωριό της Άνδρου, η δύναμη της κοινότητας δεν βρίσκεται στα μεγάλα λόγια, αλλά στις μικρές πράξεις. Εκεί, στην απλή συμμετοχή ενός ανθρώπου που πιστεύει ότι αξίζει να προσφέρει. Στον εθελοντή που στήνει τις καρέκλες πριν από τη γιορτή και ασπρίζει. Στο παιδί που μαθαίνει τοπικούς χορούς. Στον ηλικιωμένο που διηγείται την ιστορία του χωριού. Σε όλους αυτούς που, χωρίς φωνές και προβολή, κρατούν ζωντανή την καρδιά της Άνδρου.
Γιατί τελικά, οι τοπικοί και οι πολιτιστικοί σύλλογοι είναι τα πραγματικά κύτταρα της κοινωνίας μικρά, ευαίσθητα, αλλά απολύτως απαραίτητα. Και όσο αυτά τα κύτταρα συνεχίζουν να λειτουργούν, να ανανεώνονται και να εμπνέουν, τόσο η κοινωνία θα παραμένει ζωντανή, υγιής, δημιουργική και θα προοδεύει.
Γιάννης Βαθυάς