Στην εποχή μας, η διάκριση μεταξύ γνώσης και γνώμης αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία. Η γνώμη είναι θεμελιώδες δικαίωμα κάθε πολίτη σε ένα δημοκρατικό σύστημα. Εκφράζει τη δυνατότητα του ατόμου να συμμετέχει στον δημόσιο διάλογο και να διαμορφώνει απόψεις για κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, αθλητικά ή πολιτιστικά ζητήματα. Ωστόσο, η γνώμη χωρίς γνώση μπορεί να γίνει επικίνδυνη, ειδικά όταν διασπείρεται παραπληροφόρηση ή ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες.
Η γνώση, αντίθετα, προκύπτει από την έρευνα, την εμπειρία και την κριτική σκέψη. Είναι το αποτέλεσμα συλλογής αξιόπιστων δεδομένων, ανάλυσης και συνεκτικής κατανόησης ενός θέματος. Όταν η γνώμη στηρίζεται σε γνώσεις, αποκτά βάθος και αξιοπιστία, μετατρέπεται σε εργαλείο για τη λήψη ορθών αποφάσεων και τη συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο με ουσιαστικό τρόπο. Ένα άτομο μπορεί να εκφράσει ελεύθερα τη γνώμη του, αλλά η γνώση λειτουργεί σαν «ασπίδα» απέναντι στην παραπληροφόρηση, προστατεύοντας τόσο τον ίδιο όσο και την κοινωνία.
Η παραπληροφόρηση αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της κοινωνίας μας. Κινούμενη ταχύτατα μέσω των κοινωνικών δικτύων, η ψευδής ή παραποιημένη πληροφορία μπορεί να διαμορφώσει συλλογικές πεποιθήσεις με βάση ανακρίβειες, προκαταλήψεις ή ακόμα και συνειδητή εξαπάτηση. Σε αυτό το πλαίσιο, η γνώση δεν υπονομεύει τη δημοκρατική ελευθερία της γνώμης, αλλά την ενισχύει. Η ενημέρωση με βάση τεκμήρια δίνει τη δυνατότητα στον καθένα να διαμορφώνει απόψεις όχι μόνο ελεύθερα, αλλά κυρίως υπεύθυνα.
Η δημοκρατία δεν απαιτεί απλώς ελευθερία έκφρασης. Απαιτεί υπεύθυνη χρήση αυτής της ελευθερίας. Η ελευθερία έκφρασης είναι δικαίωμα, αλλά είναι και υποχρέωση. Η γνώση λειτουργεί ακριβώς ως εργαλείο για την υπεύθυνη συμμετοχή. Όταν οι πολίτες κατανοούν τα γεγονότα, τις αιτίες και τις συνέπειες, μπορούν να εκφράσουν τη γνώμη τους με τρόπο που εμπλουτίζει τον διάλογο αντί να τον διαβρώνει. Η γνώση δεν αντιπαρατίθεται στη γνώμη, αντίθετα, την καθιστά ουσιαστική και αξιόπιστη.
Επιπλέον, η κοινωνία οφείλει να ενισχύει τη διάδοση της γνώσης μέσω εκπαίδευσης, έγκυρων μέσων ενημέρωσης και κριτικής σκέψης. Η αδυναμία διάκρισης ανάμεσα σε αληθινή και ψευδή πληροφορία μειώνει την ποιότητα του δημόσιου λόγου και περιορίζει τη δυνατότητα λήψης τεκμηριωμένων αποφάσεων. Σε μια εποχή όπου η πληροφορία είναι άφθονη αλλά συχνά αναξιόπιστη, η καλλιέργεια της γνώσης είναι η καλύτερη άμυνα απέναντι στην παραπληροφόρηση.
Η γνώση και η γνώμη δεν είναι ανταγωνιστικές έννοιες. Η γνώμη εκφράζει τη δημοκρατική ελευθερία του ατόμου, ενώ η γνώση προσφέρει τη βάση για υπεύθυνη και τεκμηριωμένη συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο. Η αλήθεια και η κριτική σκέψη δεν περιορίζουν τη γνώμη αλλά την ενισχύουν, προστατεύουν την κοινωνία από την παραπληροφόρηση και διασφαλίζουν ότι η ελευθερία της έκφρασης παραμένει ουσιαστική και δημιουργική.
Γιάννης Βαθυάς