Εύχομαι εισαγωγικά σε όλες και όλους ένα υπέροχο Σαββατοκύριακο. Με πρόσωπα αγαπημένα, με καλή διάθεση, με θετική ενέργεια, με χαρά.

Αυτή η καλή διάθεση δημιουργήθηκε και σε μένα χθες βράδυ. Μια αυθόρμητη παρέα, με ανθρώπους που έχω γνωρίσει εδώ στην Άνδρο και εκτιμώ, με σοβαρή συζήτηση αλλά και με πολλά χαμόγελα.

Θυμήθηκα έντονα τα νεανικά χρόνια στη Μήλο, με τους πολύ καλούς φίλους μου, στα παραδοσιακά καφενεία για ένα ούζο, που ποτέ δεν ήταν ένα. Νιάτα…

Το ψητό χταποδάκι να μοσχοβολά, ο γλυκάνισος να επιβάλλεται και η κουβέντα να μην σταματά.

Σε όλα τα νησιά, από το μεσημέρι μέχρι αργά το βράδυ, με τον ήλιο, με το φεγγάρι, με την κυριαρχία της αλμύρας οι παρέες συγκεντρώνονται γύρω από ένα τραπέζι.

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη περίσταση, μόνο ένα τραπεζάκι, μερικά ποτήρια και λίγο ούζο. Πρόκειται για μια τελετουργία γνώριμη σε όλους, η οποία επαναλαμβάνεται σταθερά χωρίς κοινωνικά πρόσημα ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο αποκλεισμού.

Το ούζο στα νησιά δεν είναι απλώς ένα ποτό. Είναι στοιχείο ταυτότητας, φορέας πολιτισμού και κοινωνικής μνήμης. Η χρήση του δεν περιορίζεται στην κατανάλωση, το σημαντικότερο είναι ο τρόπος,  η αφορμή και βέβαια τα πρόσωπα.

Δεν πίνεται ποτέ μόνο του. Πάντοτε συνοδεύεται από έναν μεζέ, συνήθως κάτι απλό. Και πάνω απ’ όλα, συνοδεύεται από ανθρώπους.

Οι παρέες που πίνουν ούζο στα νησιά, είτε πρόκειται για ντόπιους που συνεχίζουν την παράδοση είτε για επισκέπτες που συμμετέχουν για λίγο σε αυτήν, συνθέτουν έναν άτυπο αλλά ουσιαστικό κοινωνικό θεσμό.

Εκεί, γύρω από το ποτήρι που θα γεμίσει με τον χαρακτηριστικό διάφανο λευκό θολερό τόνο, ξεκινά ένας ιδιαίτερος τρόπος επικοινωνίας. Δεν υπάρχουν βιασύνες, δεν υπάρχουν εκκωφαντικοί ήχοι. Κυριαρχεί η κουβέντα, το καλαμπούρι, η ανάμνηση, ο στοχασμός.

Αυτή η τελετουργία έχει ιδιαίτερο βάθος στα νησιά, όπου ο χρόνος κυλά διαφορετικά και οι άνθρωποι έχουν μάθει να απολαμβάνουν τις στιγμές. Πολλά νησιά κουβαλούν όχι μόνο την παράδοση της απόσταξης του ούζου, αλλά και την ιδιαίτερη κουλτούρα που το περιβάλλει.

Το ούζο είναι ποτό μέτρου. Δεν στοχεύει στη μέθη, αλλά στη διάθεση. Δεν πίνεται για να ξεφύγει κανείς από την πραγματικότητα, αλλά για να εμβαθύνει σε αυτήν με συντροφιά. Είναι ο αντίποδας του βιαστικού ποτού του αστικού βίου. Ένα αργό ποτό, που ζητά χρόνο και συμμετοχή.

Αυτή η απλή πράξη, η συγκέντρωση φίλων με ένα ούζο στο χέρι και λίγα πιατάκια στο κέντρο, αποτελεί έναν άτυπο αλλά ουσιώδη φορέα πολιτισμού. Είναι έκφραση φιλοξενίας, δεσμού και κοινής εμπειρίας. Είναι μια στιγμή που αρνείται να γίνει προϊόν, που παραμένει αυθεντική, ριζωμένη στη γη και τους ανθρώπους της.

Κάθε τέτοια παρέα, κάθε τέτοιο τραπέζι, είναι ένας μικρός φάρος της ελληνικής ψυχής, μια υπενθύμιση ότι ο πολιτισμός δεν βρίσκεται μόνο στα μουσεία και στα βιβλία, αλλά και στα απλά πράγματα, όταν τα μοιράζεσαι.

Απολαύστε τη συντροφιά των αγαπημένων σας.

Γιάννης Βαθυάς