Τον Βασίλη Πομόνη, τον γνωρίζω λίγο καιρό, όπως και τους περισσότερους στην Άνδρο. Η γνώμη μου είναι θετική και προς τούτο όπου τον συναντήσω, συνήθως σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, σπεύδω να τον χαιρετήσω. Είναι φιλότεχνος, έχει μόρφωση, έχει άποψη, έχει παρέμβαση. Ωστόσο, το πρόσφατο κείμενό του, το οποίο κάνει χρήση χαρακτηρισμών τους οποίους επιμελώς παραλείπω, δημιουργεί μια δυσάρεστη εντύπωση για το επίπεδο του δημόσιου λόγου που επιλέγεται σε ένα τόσο κρίσιμο χρονικό σημείο.

Η χρήση τέτοιων εκφράσεων δεν συμβάλλει σε καμία περίπτωση στον δημόσιο διάλογο ούτε προωθεί έναν υγιή προβληματισμό γύρω από τα θέματα που αφορούν την τοπική κοινωνία. Αντιθέτως, υποβαθμίζει το επίπεδο της συζήτησης, πολώνει τους πολίτες και δημιουργεί ένα κλίμα καχυποψίας και αντιπαλότητας που μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει για την κοινότητα.

Αναρωτιέται κανείς ποια είναι η σκοπιμότητα της επιλογής τέτοιου ύφους. Ποιο είναι το όφελος της απαξίωσης; Με ποιο τρόπο υπηρετείται το δημόσιο συμφέρον όταν αντί για τεκμηριωμένες απόψεις και ενημέρωση, το κοινό λαμβάνει προσβλητικές γενικεύσεις και ηθικές καταδίκες; Σε μια δημοκρατική κοινωνία, η έντονη κριτική είναι όχι μόνο θεμιτή αλλά και απαραίτητη. Κανείς δεν ζητά σιωπή, ούτε ανοχή σε λάθη ή παραλείψεις. Όμως η κριτική αποκτά αξία μόνο όταν βασίζεται σε γεγονότα, σε επιχειρήματα και σε διάθεση συμβολής, όχι σε χαρακτηρισμούς που αποπροσανατολίζουν και υπονομεύουν τη σοβαρότητα της συζήτησης.

Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι οι χαρακτηρισμοί στρέφονται συλλήβδην κατά ανθρώπων που, επί μακρόν, δεν έχουν δώσει κανένα απολύτως δικαίωμα για να αντιμετωπίζονται με τόσο βαριές κατηγορίες. Η δημόσια στοχοποίηση, χωρίς αποδείξεις, χωρίς αναφορά σε συγκεκριμένες πράξεις, χωρίς αναλυτική κριτική, δεν μπορεί να θεωρηθεί θεμιτό μέσο έκφρασης σε καμία πολιτισμένη κοινωνία. Ο καθένας έχει δικαίωμα στη διαφωνία, αλλά κανείς δεν έχει δικαίωμα στην αδικαιολόγητη σπίλωση και στην προσπάθεια απαξίωσης όσων δεν συμμερίζονται τις απόψεις του.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς τη χρονική συγκυρία. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, το ζήτημα του Ξενία παρέμενε σε στασιμότητα, με την κοινωνία να αναζητά απαντήσεις, προτάσεις και κατεύθυνση. Τώρα που πραγματοποιείται μια συγκεκριμένη κίνηση, η οποία αποτελεί επιτέλους αφορμή για συζήτηση και ενδεχομένως για πρόοδο, το άρθρο επιλέγει να εμφανιστεί ακριβώς μία ημέρα πριν από τη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου. Δεν είναι παράλογο να τεθούν ερωτήματα για το τι πραγματικά επιδιώκεται με αυτή τη χρονική στόχευση.

Σε έναν θεσμικό διάλογο, η χρονική στιγμή δεν είναι λεπτομέρεια. Στη δημόσια ζωή, ο τρόπος και ο χρόνος παρέμβασης συχνά λένε πολύ περισσότερα από τις ίδιες τις λέξεις. Και εδώ το ερώτημα είναι ξεκάθαρο. Εξυπηρετείται το δημόσιο συμφέρον με μια παρέμβαση που δεν επιδιώκει να ενημερώσει, δεν εξηγεί, δεν αναλύει, αλλά αντιθέτως επιτίθεται προσωπικά και συνολικά σε ανθρώπους που συμμετέχουν στη δημόσια διαδικασία και καλούνται να λάβουν αποφάσεις για το μέλλον του τόπου;

Η ουσιαστική δημόσια συζήτηση για το Ξενία απαιτεί υπευθυνότητα και καθαρότητα. Απαιτεί να εστιάσουμε σε αυτά που έχουν σημασία στο τι μπορεί να γίνει, στο τι είναι ρεαλιστικό, στο πώς μπορεί το κτίριο να αξιοποιηθεί προς όφελος της τοπικής κοινωνίας, ποιο είναι το θεσμικό πλαίσιο, ποιες είναι οι δυνατότητες χρηματοδότησης, ποια είναι η πιο βιώσιμη επιλογή για το μέλλον. Αυτά είναι τα ερωτήματα που πρέπει να απασχολήσουν τους πολίτες και το δημοτικό συμβούλιο, όχι οι χαρακτηρισμοί και οι προσωπικές επιθέσεις.

Συνεπώς, το συγκεκριμένο άρθρο, όπως είναι διατυπωμένο, δεν φαίνεται να επιδιώκει την ενίσχυση της ενημέρωσης ή του δημόσιου διαλόγου. Αντίθετα, δημιουργεί ένα κλίμα που μπορεί να αποθαρρύνει όσους θέλουν να συμμετάσχουν με σοβαρότητα στις διαδικασίες. Η δημοκρατία χρειάζεται πολίτες που μιλούν καθαρά, με σεβασμό, χωρίς φόβο και χωρίς να αισθάνονται ότι κάθε παρέμβασή τους μπορεί να ερμηνευτεί ως προδοτική ή καταστροφική. Ο δημόσιος λόγος γίνεται υγιής όταν η κριτική είναι αυστηρή, αλλά δίκαιη, όταν οι απόψεις αντικρούονται με επιχειρήματα, όχι με απαξιώσεις, όταν η διαφωνία δεν αντιμετωπίζεται ως απειλή, αλλά ως ευκαιρία για καλύτερες λύσεις.

Η τοπική κοινωνία έχει δικαίωμα σε έναν διάλογο που κινείται σε υψηλό επίπεδο, με σεβασμό προς όλους, ανεξαρτήτως απόψεων. Αν ο στόχος είναι να προστατεύσουμε την ποιότητα της δημόσιας ζωής, τότε οφείλουμε να απορρίπτουμε κάθε λόγο που την υποβαθμίζει. Η διαφωνία δεν είναι πρόβλημα. Η απαξίωση είναι. Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τα σοβαρά προβλήματα του τόπου, μεταξύ των οποίων και το μέλλον του Ξενία, πρέπει να θέτουμε τις βάσεις μιας συζήτησης που τιμά τους θεσμούς, τους πολίτες και την αλήθεια.

Το άρθρο αυτό, υπό τη σημερινή του μορφή, δεν προσφέρει κάτι ουσιαστικό στη συλλογική προσπάθεια. Η πραγματική αξία, τόσο για τον τόπο όσο και για τον δημοκρατικό διάλογο, βρίσκεται στη νηφάλια, τεκμηριωμένη και καλόπιστη συζήτηση. Αυτή είναι η συζήτηση που οφείλουμε να έχουμε. Και αυτή είναι η συζήτηση που θα συμβάλει πραγματικά στο μέλλον της Άνδρου και στην προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος.

Γιάννης Βαθυάς