Η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι πολύπλοκη – αυτό το γνωρίζουμε όλοι. Άλλο, όμως, η πολυπλοκότητα και άλλο η συνειδητή αντίφαση. Στην καθημερινότητα, βλέπουμε συχνά ανθρώπους να λένε κάτι και να πράττουν το αντίθετο, να υποστηρίζουν με πάθος έναν κανόνα και λίγο αργότερα να τον παραβιάζουν οι ίδιοι. Δεν μιλάμε για στιγμιαία λάθη – αυτά είναι ανθρώπινα. Μιλάμε για μοτίβα.
Υπάρχουν άνθρωποι που αλλάζουν στάση και ύφος ανάλογα με το κοινό. Που σήμερα επικαλούνται την τυπικότητα, αύριο την παρακάμπτουν στο όνομα της αποτελεσματικότητας, και μεθαύριο επιστρέφουν ξανά στους τύπους. Αυτού του είδους η συμπεριφορά δεν είναι απλώς ασυνέπεια. Είναι σημάδι απουσίας σταθερού εσωτερικού άξονα – αξιών, αρχών και ευθύνης.
Αυτό γίνεται ιδιαίτερα ανησυχητικό όταν αφορά πρόσωπα με δημόσιο λόγο, εξουσία ή επιρροή. Η δημόσια θέση δεν απαιτεί τελειότητα – απαιτεί όμως διαύγεια, σταθερότητα και λογοδοσία. Όταν η συμπεριφορά κάποιου δημιουργεί σύγχυση ή υπονομεύει την εμπιστοσύνη, τίθεται εύλογα το ερώτημα: Μπορεί να διαχειριστεί υπεύθυνα αυτόν τον ρόλο;
Η κοινωνία δεν έχει την πολυτέλεια να επιβραβεύει την αντίφαση στο όνομα της «ευελιξίας» ή της «πολιτικής ευφυΐας». Χρειάζεται συνέπεια, διαφάνεια και υπευθυνότητα – ιδίως από όσους λαμβάνουν αποφάσεις που μας επηρεάζουν όλους. Ο καθένας μπορεί να αλλάξει γνώμη. Αλλά η επαναλαμβανόμενη αντίφαση χωρίς εξήγηση ή αυτοκριτική, γίνεται επικίνδυνη, γιατί διαβρώνει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και τους ανθρώπους που τους εκπροσωπούν.
Η σταθερότητα δεν είναι αδυναμία. Είναι ένδειξη ωριμότητας. Και η κοινωνική συνοχή χτίζεται πάνω σε πρότυπα που αξίζει να εμπιστευόμαστε – όχι να απορούμε κάθε φορά με το ποιο «πρόσωπο» θα εμφανιστεί.
Να είσαστε καλά, να σκέφτεστε ελεύθερα και να θυμάστε: η ευθύνη δεν τελειώνει με την ψήφο – μόλις αρχίζει.
Γιώργος Δ. Καλλιβρούσης