Πώς η κουλτούρα της άρνησης μεταλλάχθηκε σε αδράνεια – και ποιοι φταίνε
Το «Δεν πληρώνω» δεν ήταν ποτέ απλώς ένα σύνθημα. Στις αρχές της κρίσης έγινε πράξη αντίστασης, πολιτική σημαία και εργαλείο ανόδου στην εξουσία. Ο ΣΥΡΙΖΑ το υιοθέτησε, το νομιμοποίησε και το μετέτρεψε σε αφήγημα. Το μήνυμα ήταν σαφές: μπορείς να απολαμβάνεις χωρίς να συμβάλλεις.
Δεκαπέντε χρόνια μετά, η ίδια νοοτροπία έχει μεταλλαχθεί. Σήμερα το «Δεν πληρώνω» έγινε «Δεν δουλεύω». Μια κοινωνική παραίτηση που διαβρώνει την παραγωγικότητα και αποδυναμώνει τη χώρα.
ΣΥΡΙΖΑ: Από την «ανυπακοή» στην αεργία
Ο ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε ο κατεξοχήν εκφραστής του λαϊκισμού της άρνησης. Υποσχέθηκε «σκίσουμε τα μνημόνια», μοίρασε επιδόματα χωρίς αντίκρισμα και πέρασε τον νόμο Κατρούγκαλου, που τιμώρησε τους συνεπείς ασφαλισμένους και επιβράβευσε τη μαύρη εργασία.
Το μήνυμα προς την κοινωνία ήταν απλό: μην κοπιάζεις, το κράτος θα σε καλύψει.
ΠΑΣΟΚ: Ο δάσκαλος του εύκολου δρόμου
Το ΠΑΣΟΚ άνοιξε τον χορό δεκαετίες πριν. Με το πελατειακό κράτος, τους μαζικούς διορισμούς, τις πρόωρες συντάξεις και τις κρατικοποιήσεις ζημιογόνων επιχειρήσεων, εκπαίδευσε τους πολίτες στην αντίληψη ότι η πρόοδος δεν έρχεται με δουλειά, αλλά με το «βόλεμα».
Έτσι διαμορφώθηκε η λογική της εξάρτησης από το Δημόσιο.
ΚΚΕ: Το αιώνιο «όχι σε όλα»
Εδώ και δεκαετίες, το ΚΚΕ κρατάει σταθερά τη γραμμή της απόλυτης άρνησης. Από τις κινητοποιήσεις που μπλοκάρουν εργοστάσια και λιμάνια μέχρι την αντίθεση σε κάθε ξένη επένδυση, το κόμμα προβάλλει ένα μοντέλο όπου η ιδιωτική οικονομία είναι εχθρός.
Η συνέπεια; Μια κοινωνία εγκλωβισμένη στη δυσπιστία και στην ακινησία.
Πλεύση Ελευθερίας: Καταγγελία χωρίς σχέδιο
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου και η Πλεύση Ελευθερίας συνεχίζουν το ίδιο μοτίβο άρνησης. Διαγραφές χρέους «με το έτσι θέλω», διαρκείς συγκρούσεις με κάθε θεσμό, αλλά καμία πρόταση για το πώς η χώρα θα παράξει πλούτο.
Καταγγελία αντί για λύση, άρνηση αντί για σχέδιο.
Νέα Δημοκρατία: Η «ήπια» συνενοχή
Η ΝΔ εμφανίζεται ως το αντίβαρο στον λαϊκισμό, αλλά δεν είναι αθώα. Με καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις, με ανοχή σε πελατειακές πρακτικές και με κατάχρηση προεκλογικών επιδομάτων, συντήρησε έμμεσα την ίδια νοοτροπία.
Η επιλογή της να μην συγκρουστεί αποφασιστικά με το κράτος-τροφοδότη έδωσε χώρο στη λογική του «εύκολου δρόμου».
Οι συνέπειες
- Ιδιωτικός τομέας που δεν βρίσκει εργατικά χέρια με όρεξη.
- Νέοι που μεταναστεύουν, γιατί βλέπουν ότι η προσπάθεια εδώ δεν ανταμείβεται.
- Κοινωνία εθισμένη στην αναμονή του επόμενου επιδόματος.
Το «Δεν δουλεύω» δεν είναι μια τυχαία στάση· είναι το παιδί του «Δεν πληρώνω». Και πίσω του βρίσκονται συγκεκριμένα κόμματα και συγκεκριμένες πολιτικές.
Το στοίχημα για το μέλλον
Αν δεν σπάσει αυτή η κουλτούρα της άρνησης, η Ελλάδα θα συνεχίσει να βουλιάζει. Χωρίς δουλειά, δεν υπάρχει προκοπή. Κι όσο η πολιτική τάξη χαϊδεύει αυτιά με επιδόματα και ψεύτικες υποσχέσεις, η κοινωνία θα μένει καθηλωμένη στο «Δεν δουλεύω».
Γιώργος Δ. Καλλιβρούσης