Ξύπνησα πρωί πρωί και αντί να αρκεστώ στον καφέ με την υπέροχη θέα και το φρέσκο αεράκι του Νειμποριού άνοιξα τηλεόραση και υπολογιστή.
Και χωρίς να έχω ποτέ καμιά ηθικοπλαστική διάθεση και γνωρίζοντας πολύ καλά σε «τι κόσμο ζούμε», είπα να μοιραστώ μαζί σας μερικές σκέψεις.
Παντού εξαντλητικοί παράλληλοι μονόλογοι, επίδειξη αβέβαιων γνώσεων και, τελικά, μια σχεδόν αφοπλιστικής απλούστευσης λύση για όλα.
Καμιά αυτοσυγκράτηση, καμιά ταπεινότητα και επίγνωση του ρόλου του καθενός.
Επιδείξεις εγωκεντρισμού, απουσία αυτοκριτικής και καμιά εις βάθος επίγνωση ότι όταν το «εγώ» εισβάλλει χωρίς όρια στον δημόσιο βίο διαβρώνει το συλλογικό συμφέρον.
Στις μικρές κοινωνίες, αυτό το φαινόμενο γίνεται πιο ορατό, πιο απειλητικό. Όλα είναι πιο κοντά, οι άνθρωποι, οι θεσμοί, το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον.
Στις μικρές κοινωνίες, κάθε πρόσωπο δεν χάνεται μέσα σε μια απρόσωπη μάζα, στο πλήθος. Αντίθετα κάθε πρόσωπο είναι γνωστό, με ιστορικό, με οικογένεια, με μια πορεία που όλοι γνωρίζουν.
Στις μικρές κοινωνίες, όταν κάποιος αποφασίσει να συμμετάσχει στα κοινά, δεν μπορεί να κρύψει το «εγώ» του πίσω από επικοινωνιακά τείχη. Κάθε πράξη κρίνεται άμεσα, σκληρά, και, κυρίως, σε ένα πλαίσιο προσωπικής εγγύτητας.
Στις μικρές κοινωνίες, αυτή η ωριμότητα δεν είναι απλώς προτέρημα. Είναι αναγκαιότητα, διότι το «εγώ» καταστρέφει το κοινό αίσθημα. Οι πολίτες απογοητεύονται, αποσύρονται. Η κοινωνία συρρικνώνεται ψυχικά, χάνει την εμπιστοσύνη της. Η συλλογικότητα διαλύεται.
Όλα τούτα δεν σημαίνουν ότι οι προσωπικότητες δεν πρέπει να ανθίζουν, να ξεχωρίζουν. Με μια ουσιαστική διαφορά: Οι δημόσιοι ρόλοι δεν πρέπει να γίνονται μηχανισμοί επιβολής του «εγώ», προσωπικών επιθυμιών ή δικαίωσης ανταγωνισμών.
Οι προσωπικότητες οφείλουν να πρωταγωνιστούν, αλλά γνωρίζοντας τα όριά τους. Να μην προάγουν το ύφος, αλλά το ήθος και την ευθύνη. Να ξέρουν πότε να μιλούν και πότε να σιωπούν. Πότε να βγαίνουν μπροστά και πότε να κάνουν πίσω. Όχι τακτικά και στρατηγικά αλλά ουσιαστικά.
Όταν το «εγώ» υποχωρήσει, μπορεί να ανθίσει πραγματικά το «εμείς». Μόνο έτσι η φωνή κάθε πολίτη δεν καλύπτεται από τις κραυγές των λίγων. Μόνο έτσι οι κοινωνίες προάγονται.
Μάς είχε παροτρύνει κι ο Στρατηγός Μακρυγιάννης σε ένα σπουδαίας εθνικής ιστορικής σημασίας κείμενο: «Να είμαστε στο εμείς και όχι στο εγώ. Και εις το εξής να μάθωμεν γνώσιν, αν θέλωμεν να φκιάσωμεν χωρίον, να ζήσωμεν όλοι μαζί».
Στο μεταξύ φρεσκάρει κι άλλο ο καιρός. Καλό Σαββατοκύριακο.
Γιάννης Βαθυάς